Jidka weyn ee Kitale–Lodwar–Juba ayaa gabi ahaanba go’ay taasi oo dhaawacday dhaqaalihii gobolka iyo ganacsigii u dhexeeyay Kenya iyo Koonfurta Suudaan.

Waddada oo Axaddii hore la gooyay waddada Lous ee galbeedka Pokot ka dib markii uu roob xooggan ka da’ay ayaa ah waddada keliya ee weyn ee isku xirta Kenya iyo Koonfurta Suudaan, waxaana ay go’day ganacsatadii u kala gooshaysay labada dal.

Ganacsato badan ayaa wadada u raaca in ay daabulaan midho daray ah, noocyo kala duwan oo cunto ah, iyo agabka dhismaha, iyo alaabo kale.

Xaalada ayaa hakad ku jirta maalmihii la soo dhaafay wadayaasha gaadiidka xamuulka qaada iyo wadayaasha gaadiidka, iyadoo ganacsatada ku ganacsata wadadaasi ay hadda ka dhiidhiyeen sida ay wax u socdaan, waxayna dowladda Kenya ka codsadeen in la dedejiyo dayactirka. Gaadiidka ayaa hakad ku jira, labada dhinac ee laamiga.

Bandowga lagu soo rogay Koonfurta Turkana ee u dhexeeya Lokichar iyo Kainuk ayaa keenay arrimo cakiran taasoo keentay dib u dhac iyo kororka kharashka ku baxa gaadiidka iyo rakaabka.

Gawaadhida xamuulka qaada ayaa la dhigay magaalooyinka Makutano, Ortum, iyo Kaiuk.

Ganacsato badan ayaa miciin biday in ay isticmaalaan wadada Uganda ee soo marta Mbale, Lira-Gulu, iyo Kabong ilaa Koonfurta Suudaan.

“Way adagtahay in la isticmaalo wadada Lokichoggio inta lagu jiro wakhtigan roobka badan ee da’aya, waxaanad ku qaadan kartaa ilaa laba toddobaad jidka,” ayuu yiri Simon Tumkou, oo ah ganacsade ka yimid Kapenguria.

Ganacsatada sida yaanyada iyo khudaarta cagaaran ee ka soo rara magaalooyinka Kitaale iyo Kapenguria ilaa Lodwar ayaa si weyn uga cawda in ay la kulmaan khasaare aad u badan maadaama ay alaabtoodu xumaato ka hor inta aysan gaarin halkii ay u socdeen taas oo ay ugu wacan tahay wadooyin xumo iyo waliba xiliyada roobabka.

Xaaladdu waxay aragtay cunto yari ku habsatay maamul goboleedka Turkana, si ka sii daran deegaanka Turkwel.
John Chege, oo ah nin ganacsade ah oo mara waddada Koonfurta Suudaan ayaa sheegay in baabuur badan oo xamuulka qaada aysan hadda sidaas samaynin sababtoo ah way adag tahay in la maro deegaannada Lous iyo Lochwa.

“Dhammaan shixnad cunnada cusub iyo khudaarta cusub ayaa qudhuntay ka dib markii aan ku xayiray Kambi Kayar dhammaadkii usbuuca,” ayuu yidhi.

Alice Nanyama oo iibisa khudaarta darayga ah ayaa sheegtay in Lodwar, Kakuma, iyo Lokichoggio suuqyada ay leeyihiin khasaaraha ugu badan.

“Waxaan sidoo kale u naxariisannaa burcad hubeysan oo ka faa’ideysata waddada xun si ay gaadmo iyo dhac u geystaan ​​dadka isticmaala waddada,” ayay tiri.

John Ekai ayaa sheegay in xaaladdu ay dhabar jab weyn ku tahay dhaqaalaha gobolka sababtoo ah waxay saamaysaa gaadiidka iyo ganacsiga.

“Dhibaatada ayaa dharbaaxo culus ku ah ganacsiga, gaadiidka badeecadaha iyo rakaabka sababtoo ah dib u dhac joogta ah,” ayuu yidhi.

Gudoomiyaha Rugta Ganacsiga iyo Warshadaha Kenya ee Galbeedka Pokot Mark Lotee ayaa sheegay in wadadan ay ka niyad jabisay ganacsatada Suuqyada S.Sudan.

“Dawlada Turkana waxay ku tiirsan tahay cuntada laga helo magaalooyinka Kitale, Kapenguria, Chepareria, iyo Ortum,” ayuu yidhi, isagoo xusay in tani aysan sii socon karin maadaama gaadiidley badan iyo matatu ay ka baxeen wadada.

“Dhawr maal-gashadayaal ah ayaa ka baxay ganacsiga, halka kuwa doonaya inay maal-gashadaan Koonfurta Suudaan ay caqabad ku tahay xaaladda xun ee waddada,” ayuu yiri Mr Lotee.

Waxa uu ku booriyay dowladda in ay dayactirto wadadaasi si dadka Kenyaanka ah ay u maalgashadaan ugana faa’ideystaan ​​fursadaha ka jira dalka deriska ah.

“Wadadu waa isku xirka muhiimka ah ee koonfurta Suudaan ee soo koraya, halkaas oo Kenyanku ay maalgashi karaan,” ayuu yidhi.

Dennis, oo ah darawal wadada isticmaalayay in ka badan 20 sano ayaa muujiyay sida uu uga xun yahay xaaladda hadda jirta.

“Waxaan wadadan isticmaalayey 20-kii sano ee lasoo dhaafay si aan nolol uga sameeyo. Markan arrimuhu way rogeen. Waxaan halkaan joognay maalmo, waxaana mar kale sii joogi doonnaa Lochwaa dhowr kale,” ayuu yiri, isagoo xusay in bandowga Kainuk uu sidoo kale saameynayo darawallada.

Maamulka Wadooyinka Qaranka ee Kenya ayaa bilaabay shaqooyin ay ku bixinayaan leexinta iyadoo la isticmaalayo qalab dhisme oo culus inta u dhexeysa suuqa Lous iyo Kambi Karaya ee gobolka Galbeedka Pokot.

Injineerada KENHA ee goobta ku sugan ayaa qiimeynaya inta uu la egyahay burburka, waxaana ay sameeyeen wadooyin kale, iyagoo u weeciyay wadada si loo hubiyo in dadka safarka ah ay sii wataan safaradooda inta uu socdo dib u dhiska wadada.