shaqaalaha markabka MV Abdullah, oo ah markab xamuul oo ka babanaya calanka Bangladesh, ayaa laga sii daayay burcadbadeedda Soomaalida ka dib hannaan gorgortan adag oo qaatay dhowr toddobaad. Markabka iyo 23-shaqaale ee la socday ayaa la haystay tan iyo 12-kii Maarso, markaasoo ay burcadbadeeddu markabka ka afduubteen meel qiyaastii 600 nautical miles u jirta Muqdisho, Soomaaliya.
Kabir Group oo ah mulkiilaha markabka iyo Mizanul Islam oo ah lataliyaha dhanka warbaahinta ayaa xaqiijiyay in markabka uu hadda ku sii jeedo magaalada Dubai. ” Badmaaxiinta caafimaadkoodu waa wanaagsan yahay waana ku faraxsanahay in la sii daayo,” Islam ayaa tiri, isagoo ku dhawaaqay in faahfaahin dheeraad ah lagu shaacin doono shir jaraa’id oo Axadda dambe lagu qabanayo xafiiska shirkadda Agrabad.
Badmaaxiinta ayaa lagu soo waramayaa in xaaladooda caafimaad ay wanaagsan tahay. Waxay xiriir joogta ah la sameeyeen qoysaskooda, oo ay ku jiraan wicitaanno muuqaal ah oo ay fududeeyeen dadaallada diblomaasiyadeed.
“Shaqaalaha markabka waxay ku guulaysteen inay xiriir la sameeyaan shirkadda SR Shipping iyo qoysaskooda intii ay dhibaatadu socotay, iyagoo u gudbiyay hanjabaado ay budhcad-badeeddu ka dalbanayeen madaxfurasho,” ayaa lagu yiri bdnews24.com. Sagaal maalmood oo afduub ah ka dib, mulkiilayaasha markabka ayaa bilaabay wada xaajood dhex dhexaadiye ah, taasoo keentay in markabka la sii daayo ka dib markii lagu guuleystay heshiis madaxfurasho ah.
Sheekadan ayaa bilaabatay horraantii bishii March, xilli uu markabka ka soo ambabaxay magaalada Maputo ee dalka Mozambique, kuna sii jeeday Imaaraadka Carabta, isagoo siday 55,000 oo tan oo dhuxul ah. Wada xaajoodyada lagu sii deynayo badmaaxiinta ayaa sii xoogeystay markii ay soo dhawaatay Ciidul Fidriga, iyadoo rajada laga qabo in xal laga gaaro ciidda ka hor.
Wasiirka arrimaha dibadda Hasan Mahmud ayaa si firfircoon uga qayb qaatay, isagoo muujiyay sida ay dowladda uga go’an tahay xaqiijinta badqabka shaqaalaha markabka. “Waxaan horumar la taaban karo ka sameynay wada xaajoodyada waxaanan ku rajo weynahay in xal dhow la gaaro,” Mahmud ayaa yiri horaantii bishaan.
Burcadbadeeda ayaa markii hore dalbaday lacag madaxfurasho ah oo dhan 5 milyan oo dollar. Si kastaba ha ahaatee, mulkiilaha markabka, Kabir Group, ayaa door biday in gorgortan lagu sameeyo xoog, iyadoo diiday soo jeedintii ciidamada badda ee caalamiga ah iyo ciidamada ammaanka Soomaaliya ee ahaa in ay xoog ku galaan markabka, sababo la xiriira khataro soo wajahday badqabka shaqaalaha iyo shixnadaha oo kacsan.
Xaalada ayaa cirka isku sii shareertay markii burcad badeeda ay ku hubeeyeen markabka MV Abdullah iyaga oo ku hubeeyay hub culus, iyaga oo ka jawaabayay meel u dhow ciidamada badda ee Midowga Yurub iyaga oo ridayay rasaas digniin ah. Horumarkan ayaa keenay welwelka laga qabo wanaagga shaqaalaha markabka, kuwaas oo la kulmay xaalad adag. “Burcad-badeeddu aad bay isu hubeeyeen, cadaadis ayay saarayeen. Laakiin diiraddayadu waxay ahayd inaan helno xal nabadeed,” ayuu yiri Mizanul Islam.
Intii ay dhibaatadaasi jirtay, joogitaanka ciidamada badda ee Midowga Yurub iyo Hindiya ee agagaarka waxa ay keentay cadaadis aan qarsoonayn oo la saaray budhcad-badeedda, xitaa iyada oo faragelin milatari oo toos ah ay meesha ka saareen dawladda Bangladesh iyo mulkiilayaasha markabka.
Dhacdadan ayaa muujinaysa afduub kale oo muhiim ah oo uu ku lug lahaa markabka Kabir Group, kaas oo u eg dhacdadii 2010 ee MV Jahan Moni, kaas oo sidoo kale ku dhammaaday lacag madaxfurasho ah ka dib bilo wada xaajood ah. SR Shipping waxay ku shaqeysaa raxan ka kooban 24 markab, iyadoo MV Abdullah uu ka mid yahay maraakiibta ugu dambeysay. Islam ayaa intaa ku dartay in shirkadu ay qiimeyn ku sameyn doonto talaabooyinkeeda dhanka amaanka si looga hortago shilalka mustaqbalka.
Siideynta MV Abdullah kaliya ma ahan inay nafis siiso 23-ka badmaax ee Bangladeshi iyo qoysaskooda balse waxay sidoo kale kor u qaadaysaa welwelka ku saabsan xalalka mustaqbalka fog ee loo baahan yahay si loo sugo marinnada maraakiibta ee badweynta Hindiya ee u nugul burcad-badeedda, oo ah waddo muhiim u ah ganacsiga caalamiga ah. Afduubka ayaa dib u soo celiyay doodaha ku saabsan tallaabooyinka amniga badda iyo iskaashiga caalamiga ah ee lagula dagaallamayo burcad-badeedda.