KIGALI: Haweeney u dhalatay dalka Rwanda oo saddex sano ka hor laga soo tarxiilay dalka Mareykanka ayaa lagu xukumay xabsi daa’in, kaddib markii ay ku heshay kaalintii ay ku lahayd xasuuqii ka dhacay dalkaas sannadkii 1994-kii, sida uu qoray wargeyska New Times.
Maxkamad ku taal koonfurta magaalada Huye ayaa Beatrice Munnyenyezi ku heshay dambiga lagu soo oogay ee ah in uu dil yahay dambi xasuuq, in ay gacan ka geysatay xasuuq, kicin dadweyne iyo in ay gacan ka geysatay kufsiga.
Si kastaba ha ahaatee waxaa lagu sii daayay eedeymo ah in ay qorsheyneysay xasuuq, sida uu sheegay wargeyska qaranka ee Rwandan.
Xukunkan ayaa yimid maalmo ka dib markii Rwanda ay u dabaaldegtay 30 sano laga soo bilaabo xasuuqii ay fuliyeen taliskii Xuuthiyiinta ee xagjirka ahaa intii u dhaxaysay bilihii April iyo July 1994, kaas oo ay ku dhinteen in ka badan 800,000 oo qof oo u badan Tutsi iyo Hutu qunyar socod ah, sida lagu sheegay warbixin ay soo saartay Qaramada Midoobay.
Munnyenyezi, oo 54 jir ah, ayaa diiday dhammaan eedeymaha lagu soo oogay. Laakiin maxkamaddu waxay ku soo gabagabaysay inay dembiile ku xukuntay oo ay geysatay dilal iyo weerarro nafteeda ah, oo ay ku jirto mid sooro ah oo la kufsaday amarkeeda.
Waxaa lagu naaneysaa “taliyaha”, baaritaanka iyo dhowr marqaati ayaa sheegay in Munyenyezi uu kormeerayay jidgooyo ku yaalla Huye — oo markaas la oran jiray Butare — halkaas oo ay ku aqoonsatay Tutsiga oo ay ku dishay, waxayna sidoo kale ku dhiirri-gelisay xagjiriinta Hutu inay kufsadaan haweenka.
Bishii April 2021 ayaa laga soo musaafuriyay dalka Mareykanka kadib markii ay ku dhameysatay xukun toban sano ah oo xabsi ah, kadib markii ay ka been sheegtay ku lug lahaanshaha xasuuqii xilli ay dooneysay inay qaadato dhalashada Mareykanka, iyadoo sheegtay inay la kulantay cadaadis dalkeeda.
Kiiskan ayaa soo jiitay indhaha Maraykanka, iyadoo soddohdeed Pauline Nyiramasuhuko, oo ahayd wasiirkii hore ee dawladdii xasuuqa, iyo seygeeda Arsene Shalom Ntahobali, oo hore u ahaan jiray hoggaamiye kooxeed maxalli ah, ayaa iyagana lagu soo oogay dacwad dembiyo xasuuq ah maxkamadda caalamiga ah ee Dambiyada Rwanda ee Rwanda. Arusha, Tanzania.
Waxaa sidoo kale lagu xukumay xabsi daa’in, sanadkii 2011, ka hor inta aan laga dhigin 47 sano oo racfaan ah.