Burcadbadeed Soomaali ah ayaa sii daayay markab lagu magacaabo MV Abdullahi oo sitay calanka dalka Bangladesh, kaddib markii ay qaateen lacag madaxfurasho ah oo dhan 5-milyan oo doollarka Mareykanka ah, sida ay sheegeen laba ka mid ah burcadbadeeddii ku lugta lahayd falkaas.
Markabka ayaa ka soo ambabaxay dalka Mozambique kuna wajahnaa dalka Isutagga Imaaraadka Carabta, waxaana bishii March laga afduubtay meel qiyaastii 600 mayl-badeed dhanka bari kaga beegan magaalada Muqdisho.
Maamulka ayaa xaqiijiyay in lacagtan madax furasha ah la soo gaarsiiyey labo habeen ka hor. Muuqaal ku wareegaya baraha bulshada ayaa muujinaya diyaarad yar oo bac ku tuuraysa markabka agteeda, iyadoo la sheegay in lacagtaasi ay ku jirto. C/rashiid Yuusuf oo ka mid ah burcad badeedda ku lugta leh afduubka markabka, ayaa wakaaladda wararka ee Reuters u faah faahiyay qaabka ay wax u dhaceen. “Kadib markii aan xaqiijinay in lacagtaas ay tahay mid sax ah, waxaan u qaybinay kooxaheenna ka dibna waa ka baxsannay, anagoo ka fogaynay ciidamada dowladda,” ayuu yiri Yuusuf.
Lacag dhan 5-milyan oo Dollarka Mareykanka ah si loogu soo furto Markabka MV Abdullah ee la afduubtay iyo shaqaalihii la socday ee burcad badeeda ah ee ku sugnaa xeebaha Soomaaliya ayaa waxaa soo qaban qaabisay shirkad Ceymiska Badda ah oo xarunteedu tahay dalka Ingiriiska, sidoo kalena loo yaqaano P&I Club ee dhinaca warshadaha. Kooxda Caalamiga ah waa urur aan faa’iido doon ahayn oo ka kooban 12 P&I (Caymiska Ilaalinta iyo Magdhawga) Naadiyada bixiya caymiska masuuliyada badda 90% ee tan badda u socota ee aduunka. Naadiyadani waxay u shaqeeyaan sidii ururro wadaag ah, waxaana iska leh xubnahooda.
Siideyntan ayaa noqoneysa dhacdo kale oo dhawaanahan ku soo badaneysay burcad badeeda Soomaalida, oo ah gobol caan ku ah weerarada noocaan oo kale ah. Tan iyo dabayaaqadii bishii Nofembar, budhcad-badeeddu waxa ay beegsadeen in ka badan 12 markab, taas oo sare u kac weyni lala xidhiidhiyey hoos u dhaca ilaalada badda ee aaggaas. Khubarada dhanka ammaanka ayaa tilmaamay in loo weecday dhanka badda cas, halkaasoo ciidamada caalamiga ah ay hadda aad uga walaacsan yihiin hanjabaadaha kooxda Xuutiyiinta Yemen.
Bangiga Adduunka waxa uu ku qiyaasay in intii u dhaxaysay 2005 iyo 2012, budhcad-badeedda gobolkan ay ururiyeen lacag u dhaxaysa $339 milyan iyo $413 milyan oo madaxfurasho ah. Dhaqankan faa’iidada badan leh wuxuu arkay hoos u dhac laakiin wuxuu u muuqdaa mid soo laba kacleynaya markii mudnaanta badda ay isbedeleyso.
Afduubka ka dib, ciidamada ammaanka Puntland waxay xoojiyeen dadaallada lagu baacsanayo burcadbadeedda oo la rumeysan yahay inay ku dhuumaaleysanayaan xeebaha. Iyadoo ay jiraan dadaalladaas, burcadbadeedda ayaa weli baxsad ah ka dib markii ay isaga tageen markabka MV Abdullahi.
Markabkan oo ay lahayd kooxda KSRM, ayaa xilligii la afduubtay waxa uu siday dhuxul. Wada xaajood ka dib oo ay hogaaminaysay SR Shipping, oo qayb ka ah waaxda badda ee KSRM, ayaa lagu xaqiijiyay sii daynta markabka iyo 23-shaqaale ah oo la socday. “Waan heshiis la gaarnay burcadbadeedda,” ayuu yiri Mizanul Islam oo ka tirsan SR Shipping, oo ka war-wareegaya waxyaabaha gaarka ah ee madax-furashada. Waxa uu u xaqiijiyay in dhammaan shaqaalihii markabka ay badqabaan oo lagula xisaabtamayo ka dib markii ay dhibaatadu dhacday.
Markabka MV Cabdullaahi ayaa tan iyo markii uu sii watay safarkiisa Imaaraadka, waxaana la socday labo markab oo kuwa dagaalka ah si ay u xaqiijiyaan in uu si nabad ah ku marayo.
Dhacdadani waxay hoosta ka xariiqaysaa khatarta joogtada ah ee gobolka iyo caqabadaha cakiran ee ay la kulmaan shirkadaha maraakiibta ee ka hawlgala Geeska Afrika u dhow. Inkasta oo ay jiraan dadaallo caalami ah oo lagu sugayo ammaanka biyahaas, burcad-badeednimadu waxay weli tahay khatar khatar ah oo carqaladaysa marinnada waaweyn ee maraakiibta, isla markaana khatar geliya nolosha.