Ka dib markii la soo gabagabeeyay shirkii wasiirrada arrimaha dibadda ee G7 ee magaalada Capri ee dalka Talyaaniga intii u dhaxaysay 17 – 19 April, dalalka xubnaha ka ah waxay sheegeen inay walaac ka muujiyeen heshiiskii Is-faham ee u dhexeeyay Itoobiya iyo maamul goboleedka Somaliland ee Soomaaliya oo lagu dhawaaqay January 2024.
Waddamada ayaa sidoo kale sheegay in ay ku dhiirigelinayaan labada dal ee Itoobiya iyo Soomaaliya “inay sii furnaadaan dhammaan waddooyinka wada-hadallada si looga hortago in ay sii xumaadaan, lana shaqeeyaan saaxiibada gobolka, qaab dhismeedka Midowga Afrika iyo xiriirka laba geesoodka ah, si waafaqsan sharciga caalamiga ah iyo mabaadi’da madax-bannaanida. iyo midnimada dhuleed sida uu dhigayo Axdiga Qaramada Midoobay.”
Iyadoo la soo dhaweynayo horumarka laga gaaray hirgelinta heshiiskii Pretoria ee joojinta colaadeed ee u dhaxeeyay Dowladda Itoobiya iyo Jabhadda Xoreynta Shacabka Tigray (TPLF), kooxda waddammada horumaray oo uu ku jiro wakiilka sare ee dalalka Midowga Yurub ayaa sidoo kale walaac ka muujiyay “joogtada ah. iyo xiisado gacan ka hadal ah oo meelo badan oo dalka ka mid ah ka jira, iyo sidoo kale warbixino sheegaya xadgudubyo iyo xad-gudubyo ka dhan ah xuquuqul insaanka, dhaqaale xumada ba’an iyo cunto yarida oo sii ballaaranaysa.
Wadamada G7 waxay dhiiri galiyeen horumar waara oo ku saabsan ilaalinta xuquuqul insaanka, ilaalinta rayidka, wadahadal siyaasadeed oo lagu xaliyo xiisadaha, dib-u-heshiisiinta iyo wada xaajoodka qaran, cadaalada ku meel gaarka ah, iyo la xisaabtanka dambiyada la galay intii lagu jiray iskahorimaadka.
Kooxdu waxay ku baaqday “in la mid ah ballanqaadka kuwa ku lugta leh iskahorimaadyada gobollada kale ee Itoobiya si ay nabadda ugu raadiyaan wadahadal,” waxayna hoosta ka xariiqeen muhiimadda ay leedahay in si deg deg ah loo gaarsiiyo qaybinta nabada dadka ay saameeyeen colaadaha iyada oo loo marayo soo kabashada iyo dib u dhiska, hub ka dhigista, burburinta, iyo dib u soo celinta. ee dagaalyahannadii hore, iyo hirgelinta xalal waara oo loogu talagalay dadka gudaha ku barokacay (IDPs).